Het in de handel brengen van levensmiddelen in Nederland vereist naleving van strenge wet- en regelgeving om de veiligheid van voedsel voor de consument te waarborgen. Voor zowel startups als gevestigde bedrijven is het bij het op de markt brengen van een nieuw product essentieel om de juiste stappen te volgen. In deze blog zetten we vijf belangrijke punten op een rij waaraan u moet denken als u overweegt levensmiddelen op de Nederlandse markt te brengen.
1. Aanvragen van Registratie of Erkenning
Bedrijven die actief zijn in de productie, bereiding, opslag, handel of het transport van levensmiddelen met een vestiging in Nederland, moeten zich laten registreren of een erkenning aanvragen bij de NVWA. Een erkenning is nodig voor de productie van levensmiddelen van dierlijke oorsprong en kiemgroente. Ook bedrijven die levensmiddelen van dierlijke oorsprong hanteren of opslaan hebben soms een erkenning nodig. Deze kan worden aangevraagd via het Aanvraag- en inleverformulier dat van toepassing is op het specifieke product via de website van de NVWA.
Andere levensmiddelenbedrijven met een vestiging in Nederland zijn verplicht om een NVWA-registratie aan te vragen. Dat kan via het formulier Registratie levensmiddelen via de website van de NVWA. Er zijn enkele uitzonderingen op deze registratieplicht, namelijk als u levensmiddelen produceert voor particulier of zeer kleinschalig gebruik. Uw bedrijf hoeft zich evenmin te registreren als uw bedrijf een erkenning nodig heeft.
2. In de handel brengen van Novel Foods
Bepaalde écht nieuwe levensmiddelen mogen pas in de handel worden gebracht nadat de Europese Commissie markttoegang heeft verleend. Dit geldt voor zogenoemde “novel foods”. Dat zijn voedingsmiddelen en ingrediënten die niet vóór 15 mei 1997 binnen de Europese Unie (EU) als voedingsmiddel werden verkocht. Voorbeelden van novel foods zijn producten verkregen uit nieuwe bronnen of die volgens een ‘nieuwe’ methode geproduceerd zijn. Denk aan moderne biotechnologie, nanotechnologie of een nieuwe fok- of kweektechniek. Soms gaat het om een combinatie van nieuwe ingrediënten en nieuwe productiemethoden. Ook kan het gaan om exotische producten die in verre landen wel gegeten worden, maar nog niet binnen de EU. Bijvoorbeeld bepaalde sappen van exotische planten uit het tropisch regenwoud.
Novel foods worden beoordeeld aan de hand van de Europese Verordening inzake nieuwe voedingsmiddelen. Cumulatieve uitgangspunten voor deze verordening zijn dat het nieuwe voedingsmiddel:
- geen gevaar mag opleveren voor de consument;
- de consument niet mag misleiden; en
- niet minder voedingsstoffen mag leveren dan het originele product.
De aanvraag voor markttoelating in de EU moet elektronisch worden ingediend bij de Europese Commissie. Indien de novel food wordt toegelaten tot de markt, wordt het op de Unielijst van de Europese Commissie geplaatst.
Op Europees niveau is de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) verantwoordelijk voor het toezicht op novel foods. EFSA heeft richtsnoeren gepubliceerd die kunnen helpen bij het voorbereiden van een aanvraag tot markttoelating. De NVWA ziet in Nederland toe op de naleving van de regels en treedt op wanneer een nieuw voedingsmiddel, zonder zich te voldoen aan de Europese regels, op de markt wordt gebracht.
3. Opzetten van een Traceringssysteem
De Algemene Levensmiddelenverordening (vaak aangehaald als General Food Law of kortweg GFL) schrijft voor dat exploitanten van levensmiddelen- en diervoederbedrijven moeten beschikken over systemen en procedures waardoor hun producten in alle stadia van de productie, verwerking en distributie traceerbaar zijn. De voorschriften uit deze verordening zijn van toepassing op alle bedrijven die betrokken zijn bij enig stadium van de productie, verwerking en distributie van levensmiddelen (levensmiddelenbedrijven), of bij de productie, vervaardiging, verwerking, opslag, vervoer of distributie van diervoeders (diervoederbedrijven).
Een traceringssysteem is essentieel voor het terugvinden van producten in de gehele keten, van productie tot verkoop. Aan de inkoopkant moet de exploitant van een levensmiddelen- of diervoederbedrijf te allen tijde kunnen nagaan wie de levensmiddelen, diervoeders, voedselproducerende dieren of andere stoffen die (naar verwachting) bestemd zijn om in levensmiddelen of diervoeders te worden verwerkt, aan haar heeft geleverd. Aan de verkoopkant moet een exploitant kunnen nagaan aan welke bedrijven zij haar producten heeft geleverd.
In geval van een voedselveiligheidsincident, zoals besmetting, is het noodzakelijk om snel en nauwkeurig te kunnen achterhalen waar een bepaald product vandaan komt en waar het naartoe is gegaan. De NVWA hanteert daarbij vaak zeer korte termijnen van enkele uren. Dit traceren kan helpen bij het tijdig terugroepen van producten en het voorkomen van schade voor consumenten. Daarnaast kan niet-naleving van de traceringsregels leiden tot hoge boetes en zelfs tot een strafrechtelijke veroordeling. Voor meer informatie over traceringssystemen, zie deze blog.
4. Opstellen van een HACCP-plan
Als u betrokken bent bij de opslag, productie, verwerking of distributie van levensmiddelen, bent u verplicht een HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points)-plan op te stellen. Dit plan helpt bij het identificeren van potentiële gevaren (bijvoorbeeld bacteriën, allergenen of andere verontreinigingen) en het vaststellen van kritische controlepunten waar die gevaren kunnen worden geminimaliseerd of geëlimineerd. Het HACCP-plan dient te worden opgesteld volgens de Europese Hygiëneverordening en moet gebaseerd zijn op de 7 basisprincipes van HACCP zoals zij zijn beschreven in de Codex Alimentarius van de World Health Organization (WHO). Een bedrijf kan zelf een procesgebonden of bedrijfsgebonden HACCP-voedselveiligheidsplan opstellen. Een bedrijf kan ook gebruikmaken van een door een branche opgestelde en officieel erkende hygiënecode. Het waarborgen van voedselveiligheid is niet alleen belangrijk voor de gezondheid van uw klanten, maar ook voor het naleven van de wetgeving. Voor vijf tips bij het opstellen van een HACCP-plan, zie deze blog.
5. Etikettering van Producten
Een ander essentieel aspect bij het op de markt brengen van levensmiddelen is de etikettering. Producenten van levensmiddelen zijn verplicht om op hun producten bepaalde informatie aan te brengen, opdat de consument weet wat hij koopt en consumeert. Deze verplichte vermeldingen zijn vastgelegd in Europese en Nederlandse wet- en regelgeving. In Verordening 1169/2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten staan twaalf verplichte vermeldingen die behoudens uitzonderingen altijd op het etiket van voorverpakte levensmiddelen moeten staan.
De etiketten moeten duidelijk en informatief zijn, met onder andere de naam van het levensmiddel, de ingrediëntenlijst, de kwantitatieve ingrediëntendeclaratie (KWD), de houdbaarheidsdatum, de netto hoeveelheid, de aanwezigheid van allergenen, bijzondere bewaarvoorschriften en/of gebruiksvoorwaarden, de naam/handelsnaam en adres van verantwoordelijke exploitant, land van oorsprong of plaats van herkomst, gebruiksaanwijzing als het levensmiddel zonder gebruiksaanwijzing moeilijk te gebruiken is, percentage alcohol voor dranken met meer dan 1,2 procent alcohol en voedingswaarde-informatie. De etikettering moet voldoen aan de Europese en nationale regelgeving, die strikte eisen stelt aan transparantie en consumenteninformatie.
De exploitant onder wiens naam of handelsnaam een levensmiddel in handel wordt gebracht is verantwoordelijk voor de naleving van de etiketteringsregels. Bij naar de EU geïmporteerde levensmiddelen ligt de verantwoordelijkheid bij de importeur.
De belangrijkste regelgeving op dit gebied is de Algemene Levensmiddelenverordening (GFL). Daarnaast bestaat ook veel productspecifieke regelgeving. Bijvoorbeeld voor vlees (Warenwetbesluit Vlees, gehakt en vleesproducten), brood (Warenwetbesluit Meel en brood), groenten en fruit (Landbouwkwaliteitsbesluit groenten en fruit) en zuivel (Warenwetbesluit Zuivel). Voor meer informatie over etikettering, zie deze videobriefing.
Voor meer blogs over voedselveiligheid, zie www.invalnvwa.nl
Volg Maverick Advocaten op LinkedIn
