De Autoriteit Consument & Markt (“ACM”) heeft eerder aangekondigd vaker bedrijfsinvallen te doen. De ACM heeft woord gehouden en de afgelopen tijd verschillende bedrijfsbezoeken afgelegd. Hierbij gaat het niet alleen om kartelonderzoeken maar vooral ook om onderzoeken naar schending van de consumentenregels.
De ACM verricht momenteel onderzoeken in uiteenlopende sectoren, waaronder de kleding- en energiesector en telemarketing. Naast handhaving richt de ACM zich ook sterk op de voorlichting van consumenten. Zo heeft de ACM een voorlichtingscampagne gelanceerd om consumenten bewust te maken van hun rechten. Ook is de ACM een consumentencampagne voor veilig winkelen gestart.
Dit past in de trend waarbij de ACM zich steeds meer presenteert als de beschermer van consumenten. In deze blog zetten wij de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van (de handhaving van) het consumentenrecht uiteen.
Onderzoeken
Huurwoningsector
Sinds juli 2021 doet de ACM onderzoek naar huurwoningwebsites die consumenten mogelijk misleiden. De ACM zou veel klachten hebben ontvangen van consumenten die een abonnement hebben bij huurwoningwebsites om in aanmerking te komen voor huurwoningen. Consumenten liepen tegen verschillende problemen aan: zij konden niet in contact komen met de verkoopmakelaar via de huurwoningwebsites, de aangeboden huurwoningen bleken vaak niet beschikbaar te zijn of ze werden überhaupt niet verhuurd.
Prijsaanduidingen
De ACM heeft aangekondigd dat zij de nieuwe regels omtrent prijsaanduidingen zal handhaven. Zij speelt hiermee alvast in op de wijzigingen op de Prijzenwet en het Besluit prijsaanduiding producten. De ACM heeft het afgelopen jaar online aanbiedingen van producten van 25 webshops gecontroleerd en vastgelegd. De ACM constateerde dat webshops aanbiedingen deden die geen echte aanbiedingen waren: sommige producten werden een lange tijd gepresenteerd als ‘aanbieding’ en soms was de ‘van’ prijs van de aanbieding een prijs die niet recent of helemaal niet was gebruikt. De ACM heeft aangegeven de resultaten van haar onderzoek te gebruiken als opmaat tot handhaving.
Duurzaamheidsclaims
De ACM verricht onderzoek naar bedrijven die duurzaamheidsclaims maken. Zoals eerder besproken in deze blog, is begin dit jaar de nieuwe Leidraad duurzaamheidsclaims definitief geworden. De ACM gaf destijds aan te zullen starten met handhaving. Inmiddels heeft zij dat ook gedaan. De ACM is in mei 2021 een onderzoek gestart naar misleidende duurzaamheidsclaims in de energie-, zuivel- en kledingsector. In de kledingsector heeft de ACM ruim 70 bedrijven aangeschreven, waarvan 10 bedrijven expliciet verzocht zijn hun duurzaamheidsclaims te controleren op juistheid, duidelijkheid en controleerbaarheid van informatie. Dit heeft geleid tot een vervolgonderzoek naar de zes bedrijven waar de ACM de meeste misleidende duurzaamheidsclaims zag.
Energiesector
De ACM is een onderzoek gestart naar warmtefacturen. Hieruit is gebleken dat de helft van de warmteleveranciers facturen verstuurt die niet voldoen aan de transparantie-eisen. De ACM heeft aangekondigd tegen een aantal warmteleveranciers op te treden.
Door de hoge stijging van gasprijzen houdt de ACM energieleveranciers nauwlettend in de gaten. De ACM heeft energieleveranciers gewaarschuwd dat zij vaste energiecontracten niet eenzijdig mogen opzeggen of aanpassen indien de consument niet akkoord gaat met een verhoging van de vaste energietarieven. Bedrijven die de energielevering toch stopzetten, kunnen van de ACM een last onder dwangsom verwachten.
De ACM heeft inmiddels opgetreden tegen een aantal energieleveranciers door een last onder dwangsom op te leggen. De energieleverancier Enstroga is hier één van. Inmiddels heeft de ACM de leveringsvergunning van Enstroga ingetrokken.
Telemarketing
Ook in de telemarketingsector verricht de ACM onderzoeken. Sinds 1 juli 2021 is de wijziging van de Telemarketingwet van kracht. De ACM is sindsdien bezig met voorlichting en meer recent met concrete onderzoeken bij telemarketeers.
Handhaving
Doorschakeldiensten
De ACM heeft een aantal bedrijven aangesproken die doorschakeldiensten aanbieden. Aanleiding was een onderzoek naar de naleving van de Leidraad voor doorschakeldiensten. Uit dit onderzoek bleek dat driekwart van de bevraagde consumenten niet doorhad dat zij belde met een doorschakeldienst, wat de kosten waren voor het doorverbinden en dat het tarief doortikt nadat de beller is doorverbonden.
De ACM heeft twee doorschakelnummers ingetrokken die een doorschakeldienst naar het GGD-nummer voor een coronatest aanboden. Tegen het besluit van de ACM hadden partijen bezwaar aangetekend en een voorlopige voorziening ingesteld om het besluit te laten schorsen. De voorzieningenrechter oordeelde dat de advertentie en de telefoongesprekken die gevoerd werden met bellers misleidend waren en liet de besluiten van de ACM in stand.
Advertenties
Twee advertentiebedrijven zijn door de ACM gedwongen te stoppen met het misleiden van consumenten die een slotenmaker zoeken. Dit waren bedrijven die zich onterecht voordeden als slotenmakers. Zij maakten daardoor misbruik van consumenten door onder andere hoge prijzen te rekenen en hen agressief te benaderen. De ACM had deze bedrijven eerder gewaarschuwd.
Online abonnementen
De ACM heeft negen bedrijven onderzocht die online abonnementen van kranten, tijdschriften en loterijen aanbieden. De ACM ging na of consumenten hun abonnement online konden opzeggen. Dit was bij geen van de onderzochte bedrijven het geval. De ACM heeft de bedrijven aangesproken en zij bieden sindsdien de mogelijkheid aan om online op te zeggen.
Duurzame energie
De ACM heeft een aantal energieleveranciers (Windcentrale en Greenchoice) aangesproken op het geven van gebrekkige informatie. Consumenten die investeren in projecten met zonnepanelen of windenergie moeten vóór de investering goed voorgelicht worden over de kosten, verwachte opbrengsten en risico’s. Windcentrale en Greenchoice hebben hun informatievoorziening aangepast.
Webshops
Op verzoek van de Duitse consumentenautoriteit heeft de ACM de webshop ‘Lef Living’ verzocht informatie op haar Duitse website aan te passen om Duitse consumenten beter te informeren over verzendkosten. Lef Living is een in Nederland gevestigde webshop die een aparte webshop heeft voor Duitse klanten.
Ook Google is door de ACM aangesproken. Zo sloegen de Europese Commissie en meerdere nationale mededingingsautoriteiten, waaronder de ACM, de handen ineen om de oneerlijke praktijken van Google te laten beëindigen. Gezamenlijk riepen de Commissie en de nationale consumentenautoriteiten Google op om zich aan de consumentenregels te houden. Dit om misleiding te voorkomen, onder andere in de Google Play Store en Google’s zoekmachine.
Rechtspraak
De Hoge Raad heeft een belangrijk arrest gewezen over het begrip ‘oneerlijke handelspraktijk’. Aanleiding was een prejudiciële vraag van een kantonrechter over de servicekosten die Airbnb bij zowel consumenten als verhuurders in rekening brengt. Omdat Airbnb een bemiddelaar is, vallen deze dubbele servicekosten onder het verbod op tweezijdige bemiddeling (artikel 7:417 lid 4 BW). Het in rekening brengen van de servicekosten levert volgens de Hoge Raad geen oneerlijke handelspraktijk (artikel 6:193b BW) op, omdat Airbnb voorafgaand aan de reservering voldoende inzichtelijk maakt wat de servicekosten. Hierdoor wordt een consument niet beperkt in zijn vermogen een geïnformeerd besluit te nemen. Een overtreding van de wet is dus niet per definitie een oneerlijke handelspraktijk.
Eerder dit jaar heeft het Hof van Justitie duidelijkheid gegeven over het begrip ‘oneerlijke beding’. Beleggingsorganisatie Dexia had in consumentenovereenkomsten een beding opgenomen dat zij bij wanprestatie - zoals een betalingsachterstand - aanspraak maakte op een hogere schadevergoeding dan wettelijk bepaald. Of een dergelijk beding oneerlijk is, hangt af van de vraag of de consument rondom het moment van sluiten van de overeenkomst zou kunnen worden benadeeld. Is het beding oneerlijk en dus ongeldig, dan mogen nationale rechters alleen de oneerlijke voorwaarden schrappen en er niet iets anders voor in de plaats zetten.
Nieuwe wetgeving
De Wet oneerlijke handelspraktijken landbouw- en voedselvoorzieningsketen is op 1 november 2021 in werking getreden. De wet heeft als doel de positie van boeren, tuinders en vissers tegenover grotere afnemers te versterken. Overtreding van het verbod op deze praktijken kan worden bestraft met een boete of een last onder dwangsom. De ACM handhaaft de wet. Als afnemers zich niet aan de regels houden, dan kunnen voedselleveranciers dat melden bij de ACM, eventueel anoniem. Zie voor meer informatie hierover deze blog.
De Europese Commissie zet haar missie voort om een hoog niveau van consumentenbescherming binnen de EU te hebben. Met een omvangrijk pakket aan nieuwe regels wil de Commissie de rechten van de consument op de digitale markt versterken. Dit pakket aan nieuwe regels wordt ook wel de New Deal for Consumers genoemd. Het bevat regels om handhaving van consumentenbeleid te versterken, consumentenwetgeving te moderniseren, en collectieve schadeclaims mogelijk te maken.
Onderdeel van de New Deal is de zogenaamde Omnibusrichtlijn. Lidstaten moeten deze richtlijn voor 28 november 2021 implementeren. De implementatie van de Omnibusrichtlijn is inmiddels door de Tweede Kamer in behandeling genomen. De Omnibusrichtlijn actualiseert:
- de Richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten. Dit is in Nederland geïmplementeerd in afdeling 3 van titel 5 van Boek 6 BW.
- de Richtlijn betreffende de bescherming van de consument inzake de prijsaanduiding van aan de consument aangeboden producten. Deze is in Nederland geïmplementeerd in het Besluit prijsaanduiding producten.
- de Richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken. Deze is in Nederland geïmplementeerd in afdeling 3A van titel 3 van Boek 6 BW.
- de Richtlijn consumentenrechten. Die is in Nederland geïmplementeerd in afdeling 2B van titel 5 van Boek 6 BW en artikelen 5, 6, 7, 9, 11, 13, 19 van Boek 7 BW.
De grootste aanpassing van de Omnibusrichtlijn is dat er hoge boetes opgelegd kunnen worden (ter hoogte van 4% van de jaaromzet) voor schendingen van consumentenregels. Dat is fors hoger dan de maximale boete van 2,5% van de jaaromzet die de ACM momenteel kan opleggen. De regels zullen vanaf 28 mei 2022 van kracht zijn.
De Nederlandse implementatie van de Richtlijn betreffende representatieve acties voor de bescherming van de collectieve belangen van consumenten zal komend jaar aandacht krijgen. Deze richtlijn verplicht lidstaten een afwikkelingssysteem van massaclaims te ontwikkelen. Dit moet het voor organisaties mogelijk maken om namens consumenten claims in te stellen tegen bedrijven die het consumentenrecht schenden of hebben geschonden. Deze regels zullen vanaf 25 juni 2023 van kracht zijn.
Ook de energieregels worden aangescherpt. Het wetsvoorstel Energiewet zal de huidige Gaswet en Elektriciteitswet 1998 in zijn geheel vervangen. In plaats daarvan komt er een ordeningskader dat (1) de energietransitie ondersteunt en stimuleert en (2) bijdraagt aan schone energievoorziening. Naar verwachting zal het huidige wetsvoorstel ook weer worden aangescherpt. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft laten weten te werken aan strengere eisen voor energieleveranciers en aan een scherper toezicht door de ACM.
Tot slot worden ook de EU-regels voor productveiligheid en consumentenkrediet herzien. De aanleiding hiervoor is de sterke toename van digitale aankopen door consumenten. De belangrijkste wijziging is dat niet alleen online winkels maar ook onlinemarktplaatsen moeten voldoen aan de nieuwe regels van de verordening inzake productveiligheid. Dit geldt voor alle producten die aangeboden worden binnen de EU, ongeacht of het product afkomstig is buiten de EU.
Tot slot
Het is de verwachting dat de ACM het toezicht op de naleving van de consumentenregels verder zal intensiveren en nieuwe onderzoeken zal starten. Dit zal het aankomend jaar waarschijnlijk tot meer en hogere boetes leiden. Bedrijven zijn dus gewaarschuwd!
Meer weten over consumentenregels en onze andere blogs lezen? Kijk op www.consumentenrecht.info
Voor alle informatie over een bedrijfsbezoek van ACM en de Europese Commissie, zie invalacm.nl
