Zijn er mogelijkheden voor zorgaanbieders om samen te werken bij de zorgverkoop?
Ja, de mogelijkheid bestaat om bij de contractering samen te werken binnen de kaders van de Mededingingswet. Zo is het kartelverbod niet van toepassing wanneer er uitsluitend sprake is van een samenwerking bij zorgverkoop tussen niet-concurrenten. Dat kan zijn omdat de betrokken aanbieders op verschillende geografische markten of productmarkten actief zijn. Een samenwerking tussen concurrenten is geoorloofd wanneer die profiteert van de bagatelbepaling, of wanneer de voordelen opwegen tegen de nadelen voor de mededinging en voldaan wordt aan de eisen uit artikel 6 lid 3 Mededingingswet.
Is de inzet van een zorgmakelaar mogelijk?
De inzet van een zorgmakelaar of andere vertegenwoordiger kan de zorgaanbieder ontlasten en een efficiënter zorginkoopproces voor zowel zorgaanbieder als zorgverzekeraar teweeg brengen. Het verkennen van de mogelijkheid van de inzet van een zorgmakelaar kwalificeert volgens de NZa als een Good Contracting Practice. De minister van VWS geeft aan dat er ruimte bestaat voor samenwerking tussen zorgaanbieders bij de zorgverkoop en wijst naar dit voorbeeld. Wilt u meer weten over uw mogelijkheden, neem dan contact met ons op.
Wie is er verantwoordelijk voor de vraag of een samenwerking mededingingsrechtelijk gezien geoorloofd is?
Iedere onderneming of ondernemer is daarvoor zelf verantwoordelijk. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) kan voor een overtreding van het kartelverbod boetes opleggen: aan privépersonen tot maximaal EUR 450.000 boete en voor ondernemingen tot maximaal 10% van de jaaromzet. Voor meer informatie klik hier. Per 1 juli 2016 zijn de boetemaxima verhoogd naar EUR 900.000. Ook wordt er in de boeteberekening rekening gehouden met de lengte van de verboden prijsafspraak en of er sprake is van recidive. Over de vraag of een samenwerking is toegestaan kan onder voorwaarden ACM gevraagd worden een zienswijze te geven. Het is raadzaam zo’n traject bij ACM goed voor te bereiden.
Mag een beroeps- of branchevereniging advies geven of namens zorgaanbieders onderhandelen met de zorgverzekeraars?
Het organiseren van benchmarking of informatie-uitwisseling ten behoeve van het contracteerproces is toegestaan mits binnen de kaders van de Mededingingswet. Het oproepen tot niet tekenen of een collectieve boycot mag niet (ACM is daar alert op, klik hier en hier). Ook gezamenlijk onderhandelen namens zorgaanbieders is aan grenzen gebonden (zie dit voorbeeld).
Mogen zorgaanbieders samenwerken bij zorginkoop in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning?
Ja dat mag, maar ook in het kader van de Wmo is de Mededingingswet van toepassing. Dit laat onverlet dat er ook hierbij mogelijkheden voor samenwerking en uitzonderingen op het kartelverbod zijn. Zorgaanbieders mogen bijvoorbeeld samen inschrijven op één opdracht als zij die niet alleen kunnen uitvoeren. Dit omdat zij individueel niet in staat zijn om aan het door de gemeente gewenste volume te voldoen of de gemeente begeleiding voor verschillende doelgroepen in één bestek wil inkopen en de individuele aanbieders niet alle vormen van begeleiding bieden. Voor meer informatie zie de informatiekaart, Q&A Wmo en Samenwerking tussen aanbieders Wmo-zorg. Voor meer informatie over aanbestedingen en de Wmo, zie hier en hier.
Is gezamenlijke inkoop van dure geneesmiddelen toegestaan?
ACM heeft in een informele zienswijze en in een Leidraad uiteengezet onder welke condities de gezamenlijke inkoop van dure geneesmiddelen door ziekenhuizen is toegestaan. Zie ook hier voor onze blog over geneesmiddelen.
Is de zorgverzekeraar gehouden aan de Mededingingswet?
Ja, zorgverzekeraars zijn gehouden aan de Mededingingswet. Ten eerste hebben zij rekening te houden met het kartelverbod. ACM heeft hier een informatiekaart voor opgesteld. ACM heeft zorgverzekeraars er eerder op gewezen dat hun gezamenlijke plannen voor de concentratie van (complexe) spoedeisende ziekenhuiszorg mogelijk in strijd zijn met de Mededingingswet. De kern van die boodschap is ook voor andere typen zorg van belang. Ten tweede hebben zorgverzekeraars rekening te houden met het verbod op het maken van misbruik van een economische machtspositie.
Rust er op een zorgverzekeraars een bijzondere verantwoordelijkheid op grond van de Wmg?
Aanmerkelijke Marktmacht (AMM) betekent dat een zorgverzekeraar of zorgkantoor zoveel macht heeft dat hij zich onafhankelijk van concurrenten of de wens van consumenten kan gedragen. Volgens de Memorie van Toelichting bij de Wet marktordening gezondheidszorg geldt dat een zorgverzekeraar of zorgkantoor bij een marktaandeel vanaf 55%, behoudens tegenbewijs, over AMM beschikt. Ook bij een lager marktaandeel kan sprake zijn van AMM. Wanneer een zorgverzekeraar of een zorgkantoor over AMM beschikt, schept dat bepaalde verantwoordelijkheden. Voor meer informatie klik hier. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft de bevoegdheid een zorgverzekeraar of zorgkantoor met een AMM-positie (met spoed) bepaalde verplichtingen op te leggen, zoals de verplichting om transparantie te betrachten bij bijvoorbeeld de zorginkoop.
Behelst de zorgplicht ook de verplichting voor zorgverzekeraars om te contracteren?
Er bestaat geen algemene verplichting om te contracteren. Wel dient een zorgverzekeraar op grond van de Zorgverzekeringswet te zorgen dat zijn verzekerden zorg of een vergoeding van zorg krijgen als zij daar recht op hebben. Omdat de meeste inwoners van Nederland een naturapolis hebben, betekent dit dat verzekeraars voldoende zorg moeten inkopen voor hun verzekerden. Hoe de verzekeraar dat doet en hoe hij de zorgplicht invult, is aan de verzekeraar. Voor sommige typen zorg gelden aparte normen. Spoedeisende hulp moet bijvoorbeeld voldoen aan de 45-minutennorm. De regels over zorgplicht heeft de NZa uiteen gezet in haar Toezichtskader Zorgplicht. Ook heeft de NZa handvatten gepubliceerd voor zorgkantoren en zorgverzekeraars voor de uitvoering van de zorgplicht. Zowel de Hoge Raad (VGZ/Nutricia) als het College van Beroep voor het bedrijfsleven (“CBb”) (VPH/NZa) hebben bevestigd dat onder omstandigheden ook zorgaanbieders een beroep kunnen doen op schending van de zorgplicht door zorgverzekeraars bij de zorginkoop. Zie ook hier en hier voor onze blog.
Zijn de Good Contracting Practices van de NZa afdwingbaar?
De Good Contracting Practices zijn een handreiking en niet als zodanig door de NZa afdwingbaar. De NZa benadrukt dat bij het proces van het contracteren van zorg tussen zorgaanbieder en zorgverzekeraar het gewone contractenrecht geldt. Het is daarom van belang dat zorgaanbieders zelf het zorginkoopproces goed in de gaten houden en zij bijtijds handelen. Voor een overzicht van de stappen die in dit kader zijn te zetten, klik hier.
Wat brengt de Regeling Transparantie zorginkoopproces Zvw voor u?
Op 1 januari 2022 is de nieuwe Regeling Transparantie zorginkoopproces Zvw in werking getreden. Die versie geldt voor de zorginkoop in 2022 met betrekking tot Zvw-contracten die op of na 1 januari 2023 ingaan. In deze blog zetten wij de wijzigingen ten opzichte van de vorige regeling uiteen. De regeling bevat diverse door de NZa afdwingbare verplichtingen die gelden voor zorgverzekeraars en zorgaanbieders tijdens het zorginkoopproces. Een van de verplichtingen die op alle zorgverzekeraars bij de inkoop van Zvw-zorg rust is dat zij uiterlijk op 1 april van elk jaar hun inkoopbeleid bekend dienen te hebben gemaakt. Ook bevat de regeling verplichtingen ten aanzien van het motiveren van wijzigingen die zorgverzekeraars tijdens de zorginkoop door willen voeren. In tegenstelling tot de Good Contracting Practices is de regeling wel door de NZa afdwingbaar. De NZa treedt handhavend op bij schending van de regels. Zo legde de NZa een boete op aan De Friesland, VGZ (twee keer) en waarschuwde de NZa DSW (twee keer), Menzis, VGZ (meermaals), Zorg en Zekerheid en EUCARE. De regeling speelt soms ook een rol in civiele procedures (zie hier voor onze blog). Naast de Regeling Transparantie zorginkoopproces Zvw moeten zorgverzekeraars zich ook houden aan de NZa Regeling informatieverstrekking zorgverzekeraars aan consumenten. Ook deze regeling is recent aangepast. In deze blog zetten wij de wijzigingen ten opzichte van de vorige regeling uiteen. Zie ook hier voor onze eerdere blog.
Wanneer wordt het AMM-instrument van de NZa overgeheveld naar ACM?
Mogelijk komt er in 2022 meer duidelijkheid over de vraag of en op weke termijn de zorgspecifieke fusietoets en het AMM-instrument van de NZa naar de ACM wordt overgeheveld. In 2016 is het wetsvoorstel Positionering taken NZa naar de Tweede Kamer gezonden. Dat voorstel beoogt onder andere om het zorgspecifieke fusietoezicht en het AMM-instrument van de NZa naar de ACM over te hevelen. Dit wetsvoorstel is inmiddels al ruim vijf jaar geleden ingediend. Lees hier en hier over deze overheveling en de beoogde nieuwe (omzet)drempels die daarbij gelden. De behandeling van het wetsvoorstel heeft lange tijd stilgelegen. Inmiddels is er door de vaste commissie voor VWS van de Tweede Kamer weer (procedureel) vergaderd over het wetsvoorstel. Het is nu afwachten wanneer de regering reageert op de vragen (vervat in het Derde nader verslag) die de Tweede Kamer eerder in 2019 heeft gesteld in het kader van het wetsvoorstel Positionering taken NZa. Klik hier voor de laatste stand van zaken.
Wat doet de onafhankelijke geschillencommissie?
Sinds 2 juni 2016 is de Onafhankelijke Geschilleninstantie Zorgcontractering operationeel. De uitvoering van de geschilleninstantie is ondergebracht bij het Nederlands Arbitrage Instituut. De geschilleninstantie beslecht geschillen inzake zorgcontractering. De geschilleninstantie houdt zich bezig met contractuele en precontractuele geschillen die spelen in het kader van zorg op basis van de Zorgverzekeringswet (Zvw) en sinds april 2017 ook geschillen die spelen in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz). Zowel mediation, bindend advies als arbitrage is mogelijk.
