Tien jaar na invoering van de Wet Marktordening Gezondheidszorg en Zorgverzekeringswet worden nog steeds vragen gesteld als: is de zorg nu wel een markt? En zo ja werkt (het toezicht op) die markt wel goed? De Nederlandse Zorgautoriteit (“NZa”) en de Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) spelen daarbij een belangrijke rol. In dit kader zijn er voor 2016 drie trends te ontwaren.
Intensiever toezicht op zorgfusies
In april 2015 uitte de NZa forse kritiek op ACM. De NZa gaf aan dat ACM sinds 2011 dertien ziekenhuisfusies heeft goedgekeurd, terwijl de NZa aan ACM had gemeld dat forse prijsstijgingen als gevolg van de fusies niet uitgesloten zouden zijn. Vervolgens verbood ACM op 15 juli 2015 de fusie van het Albert Schweitzer Ziekenhuis en de Rivas Zorggroep. Albert Schweitzer Ziekenhuis en de Rivas Zorggroep stelden beroep in tegen het fusieverbod. Naar verwachting zal in 2016 de rechtbank Rotterdam zich uitspreken over ACM’s verbod van de fusie van de Dordrechtse ziekenhuizen.
Zorgfusies zullen in ook 2016, ondanks ACM’s verbod voor de Dordrechtse ziekenhuisfusie, een groot aandeel in de praktijk van ACM vormen. Daarvan is ook ACM zich bewust. ACM stelde eind 2015 de taskforce zorg in. Temeer wanneer er sprake is van intensiever toezicht van ACM bij zorgfusies geldt dat, om (snel) groen licht van ACM te krijgen, het voor de fuserende aanbieders van groot belang is te zorgen dat bij zorgverzekeraars en andere stakeholders zoveel mogelijk draagvlak voor de fusieplannen bestaat.
Op 1 januari 2014 kreeg de NZa er een taak bij: de zorgspecifieke fusietoets. De wetgever verwachtte dat de NZa per jaar ca. 25 concentratiemeldingen zou moeten toetsen. Dat deze toets overbodig is en te lage drempels kent, hebben wij meermaals (hier en hier) aangegeven. Inmiddels erkent de NZa veel meer fusies te toetsen dan eerder was verwacht. In de periode 2014 – 2015 heeft de NZa 170 aanvragen ontvangen. Deze vaststelling vormt voor de NZa geen reden om te pleiten voor afschaffing van de toets of op zijn minst een directe verhoging van de relevante drempels. De NZa meldt alleen dat de zorgspecifieke fusietoets in 2016 onverkort geldt en waarschuwt dat zorgaanbieders niet wegkomen met een niet (tijdig) gemelde concentratie. De NZa geeft aan te monitoren wat er over voorgenomen concentraties in de media en andere kanalen bekend wordt en benadert zo nodig de betrokkenen.
Een mogelijke wijziging van de zorgspecifieke fusietoets zal eerst aan de orde zijn als de taken van de NZa worden overgeheveld naar ACM. Het wetsvoorstel herpositionering taken NZa en deregulering moet dit mogelijk maken. Minister Schippers streeft ernaar dit wetsvoorstel begin 2016 naar de Tweede Kamer te sturen. Kortom, ook in 2016 zal de NZa nog de nodige capaciteit spenderen aan de fusietoets. Eerder is gesignaleerd (hier en hier) dat dit ten koste kan gaan van andere taken van de NZa zoals het markttoezicht op de zorginkoop. Juist in 2016 zal het beroep op de NZa op dit punt toenemen.
Nieuwe dwingende regels zorginkoop
Sinds 1 januari 2016 gelden op grond van de Regeling Transparantie zorginkoopproces Zvw door de NZa afdwingbare regels voor het contracteerproces. Deze regeling geldt voor alle zorgverzekeraars en zorgaanbieders waar het de inkoop van zorg op grond van de Zorgverzekeringswet (dus ook hulpmiddelen) betreft. De zorgverzekeraars zijn in dit kader onder andere gehouden uiterlijk 1 april 2016 hun inkoopbeleid te publiceren. Ook zijn zij gehouden redelijke termijnen te hanteren en wijzigingen tijdig en gemotiveerd aan te geven. 2016 wordt de lakmoesproef van deze regeling. Recent werd onderstreept dat de NZa in dat kader voldoende capaciteit dient vrij te maken. Zo werd de NZa door het College van Beroep voor het bedrijfsleven (“CBb”) teruggefloten, omdat de NZa het onderzoek dat leidde tot haar bericht zorgverzekeraars informeren consumenten onvoldoende had uitbesteed. Het CBb gaf aan dat de NZa deze taken niet mag uitbesteden.
Ondertussen lijkt minister Schippers aan te sturen op een ontlasting van de NZa bij het toezicht op de zorginkoop. Zij geeft in haar brief van 6 februari 2015 aan te willen komen tot oprichting van een onafhankelijke geschillencommissie die geschillen inzake zorgcontractering beslecht. Die geschillencommissie zal op zijn vroegst per april 2016 worden geïnstalleerd, zo meldt Schippers in haar brief van 3 december 2015. Of deze commissie voor de zorginkoop 2017 nog van toegevoegde waarde kan zijn, is maar zeer de vraag. Wat zeker is, is dat zorgaanbieders die succesvol willen zijn bij de zorgverkoop tijdig het heft in handen dienen te nemen. Voor meer informatie over hun mogelijkheden klik hier, of raadpleeg www.zorgcontractering.com.
Meer mogelijkheden voor zorgaanbieders
Als gevolg van ontwikkelingen in 2015 zijn er in 2016 ook op een ander vlak mogelijkheden voor zorgaanbieders ontstaan:
- Zorgverzekeraars zijn gehouden aan de zorgplicht. Niet alleen verzekerden, maar ook zorgaanbieders kunnen onder omstandigheden een beroep doen op de zorgplicht. In november 2015 bevestigde de Hoge Raad dat zorgaanbieders een beroep toekomt op schending van de zorgplicht als een zorgverzekeraar onvoldoende zorg inkoopt voor zijn naturaverzekerden. In december 2015 kwam het CBb in de zaak VPH/NZa tot eenzelfde oordeel. Deze uitspraken onderschrijven de mogelijkheden die zorgaanbieders hebben om bij het contracteerproces een beroep te doen op de zorgplicht.
- ACM heeft in september 2015 gemeld een nieuw beleid te voeren als het gaat om samenwerking in de eerstelijnszorg. ACM publiceerde in dat kader haar uitgangspunten voor het toezicht op de eerstelijnszorg. ACM geeft hierbij aan dat als zorgverzekeraars, zorgaanbieders en patiënten tevreden zijn over een samenwerkingsinitiatief of gezamenlijk overleg er geen aanleiding voor ACM is om een dergelijke samenwerking te onderzoeken. Als dat anders is, zal ACM’s optreden primair erop gericht zijn om de samenwerking zonder boeteoplegging aan te laten passen. Eerst als een waarschuwing van ACM wordt genegeerd, zal ACM overgaan tot onderzoek en zo nodig ook beboeting aldus ACM.
Eind 2015 gaf het ministerie van VWS invulling aan de motie van SP en ChristenUnie om onderzoek te doen naar de toepassing van de Mededingingswet in de eerstelijnszorg. In opdracht van het ministerie van VWS verrichten Stichting Economisch Onderzoek (SEO) en Maverick Advocaten op dit moment onderzoek naar de toepassing van de Mededingingswet in de eerstelijnszorg. Het onderzoeksrapport wordt in de zomer van 2016 gepubliceerd.
Volg Maverick Advocaten op Twitter en LinkedIn
Voor alle informatie over een bedrijfsbezoek van ACM en de Europese Commissie zie invalacm.nl
