Ook in 2016 zal de Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) veel aandacht besteden aan de bescherming van consumenten. Begin dit jaar publiceerde ACM de agenda 2016-2017. Chris Fonteijn, de bestuursvoorzitter van ACM, merkte daarbij op: “Energie, zorg, internet: geen consument kan zonder. Dit zijn markten die heel erg in beweging zijn. (…) Ook zetten wij ons in voor duidelijke tarieven en voorwaarden voor consumenten, of het nu om het kopen van een auto of concertkaartjes gaat.” Ook op Europees niveau zal dit jaar de nodige aandacht naar consumentenbescherming uitgaan. Nieuwe regels, zoals op het gebied van geo-blocking, liggen in het verschiet.
ACM en consumentenrecht
ACM monitort, bijvoorbeeld aan de hand van klachten via ConsuWijzer, of bedrijven in overeenstemming met de consumentenregels handelen. Bij schending van de regels kan ACM aan een bedrijf een last onder dwangsom of aan het bedrijf en de betrokken personen een boete opleggen tot maximaal € 450.000. Ook het waarschuwen van consumenten voor handelspraktijken van bedrijven behoort tot de bevoegdheden van ACM. Deze aanpak levert volgens ACM “direct en blijvend resultaat op”. Eind 2015 heeft ACM ruim 40 bedrijven gecontroleerd die zij eerder had aangesproken omdat deze bedrijven de consumentenregels (mogelijk) hadden overtreden. Het grootste deel van deze bedrijven had inmiddels zijn handelwijze aangepast en bleek zich nog steeds aan de regels te houden. Drie bedrijven die hier niet aan voldeden, kregen een last onder dwangsom opgelegd.
Het is de verwachting dat ACM de strategie van naming en shaming in 2016 zal voortzetten. Zo heeft ACM al aangekondigd stappen te ondernemen tegen bedrijven die via incasso oneerlijke handelspraktijken verzilveren. De incassobureaus zouden consumenten (i) confronteren met onterechte vorderingen, (ii) onterechte kosten rekenen/de rekeningen onvoldoende transparant maken en (iii) consumenten onder druk zetten om de vordering te voldoen. ACM zal ook hier vermoedelijk proberen om bedrijven te bewegen zich vrijwillig aan de regels te houden. Mochten de incassobureaus hun gedrag niet (voldoende) aanpassen, dan kan ACM (alsnog) een boete/last onder dwangsom opleggen. Ook heeft ACM aangekondigd streng te controleren of maaltijdbezorgers en aanbieders van vliegtickets niet te hoge kosten in rekening bij de consument brengen voor het gebruik van betaalmiddelen. Ook zal ACM scherp toezien op ondernemingen die klanten werven via telemarketing. Het doel van ACM is de consument te beschermen tegen het ongewild aangaan van een (langdurige) overeenkomst. ACM wijst bedrijven erop dat zij (ook) in het kader van telemarketing (i) de wettelijke bedenktermijn in acht moeten nemen en (ii) de consument van een afschrift moeten voorzien van hun instemming met het aangaan van de overeenkomst. Voor tips aan bedrijven over de consumentenregels zie ons recente blog hierover.
Europees consumentenrecht
Ook op Europees vlak staan bedrijven die zich op verkoop aan consumenten richten belangrijke ontwikkelingen te wachten. Zo heeft de Europese Commissie begin dit jaar een Roadmap gepubliceerd in het kader van een complete evaluatie van het Europese consumentenrecht. Het huidige Europese consumentenrecht is gebaseerd op vijf Europese richtlijnen. Deze richtlijnen zijn geïmplementeerd in het Nederlands recht (met name in boek 3 en 6 van het Burgerlijk Wetboek) en zien op (i) oneerlijke handelspraktijken, (ii) bepaalde aspecten van de verkoop en garanties van consumptiegoederen, (iii) oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten, (iv) prijsaanduiding, (v) misleidende en vergelijkende reclame en (vi) bescherming van de consumentenbelangen.
De evaluatie is bedoeld om te toetsen of het Europese consumentenrecht effectief is, d.w.z. of het doel van de richtlijn is bereikt en ook efficiënt is. Hierbij worden de betrokken kosten afgezet tegen de behaalde voordelen. Bovendien wordt de relevantie en de toegevoegde waarde van de richtlijnen onderzocht. De evaluatie beoogt ook de vraag te beantwoorden of het Europese consumentenrecht aanvullend of juist tegenstrijdig is met ander beleid/regelgeving.
De resultaten van de evaluatie zullen leiden tot een rapport van de Europese Commissie (een “Staff Working Document”). Dit rapport zal vervolgens de basis vormen voor mogelijke toekomstige beleidsoverwegingen met betrekking tot het Europese consumentenrecht en -beleid. Het rapport zal naar verwachting in het tweede deel van 2017 worden gepubliceerd. Het is dus nog te vroeg om een inschatting te maken van de mogelijke veranderingen van het Europese consumentenrecht. Het is wel duidelijk dat als het Europese kader verandert, dit zal doorwerken in het Nederlandse consumentenrecht.
Geo-blocking
Een andere interessante Europese ontwikkeling heeft betrekking op geo-blocking. Geo-blocking betreft het (zonder objectieve rechtvaardiging) discrimineren van consumenten op basis van nationaliteit of het land waar de consument woonachtig is. Denk hierbij aan de weigering aan bepaalde consumenten te verkopen of aan het hanteren van andere prijzen of voorwaarden. Dit doet zich met name voor bij internetverkoop, bijvoorbeeld aan de hand van de adres- of creditcardgegevens van de consument. Een voorbeeld is het onderzoek dat de Europese Commissie heeft ingesteld naar het prijsbeleid van Disneyland Parijs waarbij het vermoeden bestaat dat Disneyland Engelse en Duitse consumenten een hoger tarief in rekening bracht.
In de praktijk wordt vooralsnog nauwelijks tegen geo-blocking opgetreden. Dit komt ook omdat de wettelijke bevoegdheden van ACM op grond van de consumentenregels beperkt zijn. Geo-blocking moet vooralsnog vooral via het reguliere mededingingsrecht worden aangepakt. Dit kan bijvoorbeeld indien deze restrictie is opgenomen in een contract of distributieovereenkomst (of een licentie voor audiovisuele of online content diensten). Zo heeft de Europese Commissie vorig jaar punten van bezwaar aan zes Hollywood studio’s en Sky UK gestuurd omdat zij buitenlandse consumenten geen toegang geven tot TV-content via satelliet of internet in het Verenigd Koninkrijk en Ierland.
Het tegengaan van geo-blocking is één van de actiepunten uit de Digital Single Market Strategy omdat consumenten hierdoor niet volledig kunnen profiteren van de voordelen van onlineverkoop (zie ook ons informatie-portaal over het sectoronderzoek). Het doel van de Europese Commissie is te bewerkstelligen dat ongerechtvaardigde geo-blocking eind 2016 niet meer bestaat. Waarschijnlijk zullen hiertoe de Richtlijn inzake elektronische handel en de Dienstenrichtlijn worden aangepast. Eurocommissaris Vestager heeft eerder al aangegeven dat mogelijk ook de Groepsvrijstelling Verticale Overeenkomsten en de Richtsnoeren Verticale Overeenkomsten moeten worden aangepast.
In september 2015 heeft de Europese Commissie de markt over geo-blocking geconsulteerd. Begin dit jaar is een beknopt overzicht van de uitkomst hiervan gegeven. Inmiddels heeft Vestager bekendgemaakt dat zij vóór Pasen een Paper zal publiceren. De Europese Commissie zal dan medio 2016 een wetsvoorstel doen. Het is interessant om te bezien hoe de Europese Commissie daarbij om zal gaan met enerzijds de belangen van consumenten en anderzijds de belangen van bedrijven.
Volg Maverick Advocaten op Twitter en LinkedIn
Voor alle informatie over een bedrijfsbezoek van ACM zie invalacm.nl
