In 2019 verwachten wij dat de trend van meer en hogere boetes in consumentenrechtzaken zich voortzet. 2018 was een veelbewogen jaar op het gebied van de handhaving van het consumentenrecht. De Autoriteit Consument & Markt (“ACM”) trad in een recordaantal zaken op. Ook werden er hoge boetes opgelegd.
Dit belooft wat voor de toekomst. ACM heeft de Wet verhoging boetemaxima ACM in consumentenrechtzaken tot dusverre nog niet toegepast. Onder dit verzwaarde boeteregime kan ACM per overtreding een boete van maximaal €900.000 opleggen, mits de overtreding na 1 juli 2016 plaatsvond. Daarbij komt dat de Europese Commissie (“Commissie”) afgelopen jaar een voorstel presenteerde dat er toe moet leiden dat ACM nog hogere boetes kan opleggen wanneer het gaat om een grensoverschrijdende overtreding van het consumentenrecht. Hieronder zetten wij de belangrijkste ontwikkelingen op dit gebied uiteen.
Boetes ACM
Zoals wij in een eerder blog berichtten, staat de incassobranche bij ACM volop in de aandacht. Afgelopen jaar heeft ACM een boete van €375.000 opgelegd aan Credit Invest en €40.000 aan haar bestuurder. Credit Investzette consumenten onder druk om rekening te betalen voor overeenkomsten die niet geldig waren. Overigens ging dit besluit in beroep deels onderuit. De Rechtbank Rotterdam oordeelde dat ACM de duur van één van de overtredingen niet juist had vastgesteld. Daarnaast waarschuwde ACM consumenten dat incassobureau Pay Care zich aan agressieve incassopraktijken schuldig maakte. Intrum Justitia deed toezeggingen aan ACM om een inbreukprocedure te ontlopen. Er lopen naar verluidt nog onderzoeken van ACM naar andere incassobedrijven.
Ook de reisbranche blijft de aandacht van ACM behouden (zie ook onze trend voor 2018). Begin vorig jaar kreeg Belvilla een boete voor misleidende prijsverlening en waarschuwde ACM voor de verkooppraktijken van De Reisplanner. Later in het jaar volgden boetes voor VoetbalOnTour voor het niet voorzien in de wettelijk verplichte garantiemaatregelen en een last onder dwangsom voor Vakantiegarant wegens misleidende telefonische werving.
Verder is meldenswaardig dat ACM in 2018 veelvuldig naging of ondernemingen prijzen wel op de juiste manier vermeldden. Seats and Sofas kreeg een boete voor het adverteren met misleidende ‘van-voor’ prijzen en het niet-naleven van de Prijzenwet. Daarnaast eiste ACM samen met andere Europese toezichthouders duidelijkere prijzen en eerlijke voorwaarden van Airbnb. Verder sprak ACM verkopers van tweedehands auto’sen autobanden met succes aan op de wijze waarop zij hun prijzen vermeldden. Van verhuurbedrijf Bo-Rentkreeg ACM een toezegging dat Bo-Rent de prijzen op haar website zou aanpassen, zodat daarin voortaan ook BTW is opgenomen. Er loopt nog een onderzoek naar bedrijven die datingsites exploiteren. Het is de verwachting dat hierover in de loop van dit jaar meer duidelijk wordt.
Succes in beroep en bezwaar
Het loont om tegen boetes van ACM te procederen. Zo herriep ACM in bezwaar haar besluit om een boete van €600.000 op te leggen aan een onderneming die het spamverbod zou hebben overtreden. De reden hiervoor was dat ACM niet volledig had vastgelegd hoe zij omgegaan was met haar onderzoeksdataset. Hierdoor konden deze stukken niet dienen als bewijs van de overtreding. Volkswagen kwam daarentegen in bezwaar niet onder de boete uit die ACM aan haar had opgelegd wegens de ‘dieselgate’.
Ook in beroepszaken blijken ondernemingen vaak succesvol. De Rechtbank Rotterdam halveerde bijvoorbeeld de boetes die ACM had opgelegd aan modewebwinkel CoolCat wegens het niet-nakomen van de wettelijke informatie- en terugbetaalverplichting. ACM had in strijd met het gelijkheidsbeginsel gehandeld, doordat zij andere bedrijven had gewaarschuwd voordat zij een boete oplegde. CoolCat had deze waarschuwing niet gehad en ontliep zodoende de kans om haar gedrag aan te passen.
Op haar beurt vernietigde het College van Beroep voor het bedrijfsleven (“CBb”) de boetes die ACM had opgelegd aan de bestuurders van Daisycon wegens het feitelijk leidinggeven aan een overtreding van het spamverbod. ACM had haar besluit om deze bestuurders te beboeten onvoldoende gemotiveerd. De aan Daisycon opgelegde boete werd verlaagd, omdat de procedure niet binnen een redelijke termijn was afgerond.
In de door webwinkel TOM aangespannen hoger beroepsprocedure hield een door ACM gekozen constructie van hoofdelijke aansprakelijkheid voor de boete geen stand bij het CBb. Volgens het CBb kent de Awb ACM de bevoegdheid tot het opleggen van hoofdelijke boetes niet toe. Voor de drie overtreders was dit een schrale troost: het CBb stelde zelf de (individuele) boetes vast.
Overigens haalde ACM niet altijd bakzeil bij de Rechtbank Rotterdam en het CBb. De boetes die zij had opgelegd aan Cash Converters, Calatus en Corendon werden in stand gelaten.
Nieuwe Europese wetgeving
Ook op het gebied van het Europees consumentenrecht staan de ontwikkelingen niet stil. Lang verwacht is de inwerkingtreding van de geoblocking-verordening op 3 december 2018. De geoblocking-verordening verplicht verkopers ertoe om (eind)klanten uit de Europese Unie hetzelfde te behandelen, ongeacht hun nationaliteit of de plaats waar zij vandaan komen. Voor internethandelaren betekent dit onder meer dat zij klanten niet langer op basis van hun IP-adres automatisch mogen re-routen of de toegang tot hun website mogen ontzeggen. Onze eerdere blogs over geoblocking kunt u hier, hier en hier lezen.
ACM zal toezien op de handhaving van het verbod op geoblocking. De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel dat ACM deze bevoegdheid toekent, op 5 februari 2019 goedgekeurd. Voor overtredingen kan ACM een boete van maximaal €900.000 opleggen.
Eveneens relevant voor e-tailers is de inwerkingtreding van de nieuwe verordening betreffende grensoverschrijdende pakketbezorgdiensten. Nationale toezichthouders krijgen meer bevoegdheden om op te treden tegen hoge pakketprijzen. Daarnaast voorziet de verordening in een speciale website, waarop ondernemingen en consumenten prijzen voor grensoverschrijdende pakketbezorging kunnen vergelijken.
In een eerdere blog bespraken wij al de evaluatie van de belangrijkste Europese richtlijnen op het gebied van consumentenbescherming. De resultaten van deze fitness check was voor de Commissie aanleiding om een voorstel voor twee nieuwe richtlijnen in te dienen. Het eerste onderdeel van deze zogenoemde New Deal for Consumers betreft een richtlijn voor representatieve acties voor de bescherming van de collectieve belangen van consumenten. Het doel van de richtlijn is consumenten in staat te stellen om collectieve acties te starten tegen bedrijven die het consumentenrecht schenden. De voorgestelde richtlijn dient ter vervanging van de richtlijn buitengerechtelijke geschillenbeslechting consumenten.
De tweede richtlijn betreft een wijziging van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken, de richtlijn oneerlijke bedingen, de richtlijn prijsaanduiding en de richtlijn consumentenrechten. Noemenswaardig is dat de Commissie van mening is dat nationale consumentenwaakhonden hogere boetes moeten kunnen opleggen. Bij grensoverschrijdende inbreuken van het consumentenrecht moet de boete volgens de Commissie minstens 4% van de door de inbreukpleger in de desbetreffende lidstaten behaalde omzet moeten bedragen. Ook vindt de Commissie dat er nieuwe regels voor online marktplaatsen moeten komen. Zo moeten deze duidelijker aangeven in welke gevallen er betaald is voor een hogere plaatsing in de zoekresultaten. Voor consumenten is het nu vaak nog te moeilijk advertenties te onderscheiden van “echte” zoekresultaten.
Kortom: er zijn volop ontwikkelingen op zowel Nederlands als Europees gebied. ACM heeft laten weten dat zij in 2019 haar blik vestigt op verkoop via social media en onterechte kosten bij huurbemiddeling. Zeker wanneer de voorstellen van de Europese Commissie worden aangenomen, stijgt de pakkans en worden boetes hoger. Compliance met het consumentenrecht is dus belangrijker dan ooit.
Voor de belangrijkste tips voor bedrijven die producten of diensten aan consumenten aanbieden zie deze blog.
Voor alle informatie over een bedrijfsbezoek van ACM en de Europese Commissie zie www.invalacm.nl
